Δεν ξέρω για εσάς, αλλά σε προσωπικό επίπεδο αν έχω μάθει κάτι από την μελέτη της ιστορίας είναι ότι οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν ποτέ από τα λάθη τους. Είναι επιρρεπείς στη λήθη και δέσμιοι των παθών τους. Για αυτό αν γνωρίζει κάποιος ιστορία μπορεί να προβλέψει σχετικά εύκολα μελλοντικές καταστάσεις. Οι κύκλοι επαναλαμβάνονται…
Εφησυχασμένοι λοιπόν στην δεδομένη μας ασφαλή καθημερινότητα όλοι ανεξαιρέτως οι κάτοικοι του πλανήτη αποδειχτήκαμε ανέτοιμοι μπροστά σε μία πανδημία που δεν είναι άλλωστε και η πρώτη που εμφανίζεται στη γη. Οι επιστήμονες προειδοποιούσαν για αυτήν. Αν κοιτάξουμε το πρόσφατο παρελθόν, πριν από μερικά χρόνια ο ιός Έμπολα θέριζε τις χώρες της δυτικής Αφρικής αλλά επειδή αυτό το μέρος του πλανήτη ήταν πολύ μακριά από εμάς, δεν δίναμε και πολύ σημασία και συνεχίζαμε τη ζωή μας. Το ίδιο κάναμε και προ ολίγων μηνών όταν ακούγαμε ή διαβάζαμε για το τι γινόταν στην Κίνα. Κατά βάθος λοιπόν κυρίες και κύριοι, έτσι είμαστε οι άνθρωποι… Ας το παραδεχτούμε… Αν το κακό δεν χτυπήσει την πόρτα μας, δεν νοιαζόμαστε για τον διπλανό.
Εφόσον λοιπόν ολόκληρος ο κόσμος αποδείχτηκε ανέτοιμος μπροστά σε ένα τόσο καταστροφικό γεγονός, δεν θα μπορούσε να μην συμβεί το ίδιο και στον κακόμοιρο κλάδο των Ελλήνων καλλιτεχνών και όσων απασχολούνται σε υποστηρικτικά προς αυτόν επαγγέλματα.
Ορμώμενος από διάφορες επιστολές όπως αυτή του Συλλόγου Μουσικών Βορείου Ελλάδος προς τον Πρωθυπουργό και τα Υπουργεία Εργασίας, Οικονομικών και Πολιτισμού που έχουν ως περιεχόμενο την αίτηση ένταξης των μουσικών και παρεμφερών επαγγελματιών στην παροχή της έκτακτης επιδότησης των 800 ευρώ (που ισχύει για άλλους μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες) και δεδομένου ότι και εγώ ο ίδιος ανήκω σε αυτόν τον κλάδο (άσχετα αν καλώς ή κακώς αυτή η δραστηριότητα δεν αποτελεί την βασική πηγή εισοδημάτων μου) θα ήθελα να εκφράσω στο παρόν άρθρο κάποιες απόψεις μου επί του θέματος και να περιοριστώ αποκλειστικά σε θέματα που άπτονται του κλάδου της μουσικής στην Ελλάδα.
Ξεκινάω με το βασικό: Ποιός χαρακτηρίζεται ως μουσικός;
Είναι αυτός που η βασική πηγή εισοδημάτων του προέρχεται από μουσικές δραστηριότητες, άσχετα αν δεν έχει καμιά αποδεδειγμένη κατάρτιση στο αντικείμενο; Είναι αυτός που είναι εγγεγραμμένος σε έναν σύλλογο μουσικών ή ένας απόφοιτος ωδείου ή μουσικής σχολής, άσχετα αν απασχολείται σε κάποια άλλη εργασία; Είναι ένας συνθέτης ή τραγουδοποιός εγγεγραμμένος σε έναν οργανισμό διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων; Το ζήτημα είναι ακαθόριστο και οφείλεται στην έλλειψη ενός οργανωμένου και ισχυρού συνδικαλιστικού κινήματος που δεν ασχολήθηκε ποτέ με το να καθορίσει το τι εστί μουσικός και με βάση αυτήν την έννοια να εγείρει δικαιώματα και διεκδικήσεις. Και όταν έχεις ένα αδύναμο συνδικαλιστικό κίνημα μην περιμένεις ποτέ να επηρεάζεις καταστάσεις.
Τόσο οι Έλληνες μουσικοί όσο και αυτοί που εργάζονται σε παρεμφερή επαγγέλματα του χώρου παρουσιάζουμε ένα παράδοξο. Ενώ είμαστε στην πλειοψηφία μας προοδευτικοί, επαναστάτες, ημι-αριστερίζοντες ή αριστερίζοντες ή ντεμέκ αριστερίζοντες στην φιλοσοφία, ενώ γράφουμε τραγούδια που υμνούν τη ζωή, την αλλαγή, την αγάπη, τραγούδια που κατακρίνουν το άδικο, τραγούδια που είναι ικανά να εμπνεύσουν κινήματα και να οδηγήσουν τους ανθρώπους σε πράγματα γενναία, τραγούδια που είναι ικανά να προτρέψουν τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους και να προβούν σε πράξεις αλληλεγγύης, δεν καταφέραμε ποτέ, ΜΑ ΠΟΤΕ, να αποδείξουμε ότι πορευόμαστε ενωμένοι σε κάτι… Μπορεί ενίοτε να το κάνουμε για κάτι φιλανθρωπικές συναυλίες υπέρ μεταναστών ή για την ΚΝΕ ή υπέρ των κατατρεγμένων επί της γης αλλά όλα αυτά, συγνώμη, τα θεωρώ trendy και υποκριτικά όταν δεν υπάρχει αλληλεγγύη πρωτίστως μεταξύ μας. Εδώ δεν έχουμε καταφέρει τα τελευταία χρόνια να καταλήξουμε στην συγκρότηση ενός κοινά αποδεκτού οργανισμού συλλογικής προστασίας των πνευματικών μας δικαιωμάτων, θα καταφέρουμε να έρθουμε σε συνεννόηση σε άλλα ζητήματα;
Δυστυχώς συντρόφια αποτύχαμε να συγκροτήσουμε όλα αυτά τα προηγούμενα χρόνια ένα συνδικαλιστικό φορέα που να προασπίζεται τα δικαιώματά μας. Αποδειχτήκαμε κατώτεροι των όσων πρεσβεύουμε, και συνεχίζουμε αυτήν την κατηφόρα. Την συνεχίζουμε όσο εξακολουθούμε να κινούμαστε στο νέο μουσικό στερέωμα του διαδικτύου με παλιομοδίτικες πρακτικές, την συνεχίζουμε όσο στα ωδεία δεν προσθέτουμε μαθήματα όπως την μουσική επιχειρηματικότητα (entrepreneurship, κάτι που διδάσκεται στο εξωτερικό), την συνεχίζουμε όσο απέχουμε από συλλογικές συνελεύσεις οργανισμών προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων ή από εκλογές όπως αυτές του Συλλόγου Μουσικών Βορείου Ελλάδος, την συνεχίζουμε όσο δεχόμαστε τις αμοιβές που καθορίζει η ελεύθερη αγορά εργασίας, την συνεχίζουμε όσο δεν είμαστε ικανοί για μαζικές κινητοποιήσεις (έχω δει κινητοποιήσεις εργατών, τραπεζοϋπαλλήλων, αγροτών…θα μπορούσαμε να προβούμε σε αποχή ενός ή δύο μηνών από Live εμφανίσεις για να διεκδικήσουμε ελάχιστη αμοιβή και βελτίωση όρων εργασίας…;). Μάλλον όχι.
Μπορεί κάποιος από εσάς να με κατηγορήσει κι εμένα ως υποκριτή ή θεωρητικό…”Έχεις την δουλειά σου και μιλάς εκ του ασφαλούς”. Ναι όντως, μιλάω εκ του ασφαλούς αλλά πείτε μου κι εσείς πόσοι μουσικοί βιοπορίζονται αποκλειστικά από την μουσική; Πείτε μου το ποσοστό;
Δυστυχώς όπως έγραψα σε ένα προηγούμενό μου άρθρο ο κλάδος της μουσικής στην Ελλάδα είναι ένας κλάδος ασήμαντης συνεισφοράς στην οικονομία (τουλάχιστον σε μετρήσιμα μεγέθη). Το 2016 όταν το ΑΕΠ της χώρας μας ανήλθε σε €176,5δις, η ακαθάριστη αξία του κλάδου «Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία, επισκευές ειδών νοικοκυριού και άλλες υπηρεσίες» ανήλθε σε €6,5δις, συμβάλλοντας στο 3,6% του συνολικού προϊόντος της οικονομίας. Αν από την παραπάνω κατηγορία απομονώσουμε τη συμβολή της μουσικής, σίγουρα καταλαβαίνετε ότι τα αποτελέσματα είναι «αστεία».
Σημειώνω ότι ο συνολικός τζίρος που κατέγραψαν συνδυαστικά οι 5 μεγαλύτερες δισκογραφικές, οι 5 μεγαλύτεροι διοργανωτές συναυλιών και η διανομή πνευματικών δικαιωμάτων το 2016 δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα €20εκ. ενώ αν μιλήσουμε για φετινά ενδεικτικά νούμερα, τα δικαιώματα που διένειμε η ΕΥΕΔ για το Β εξάμηνο του 2019 (μετά την αφαίρεση της προμήθειας της) ανήλθαν μόλις στο ποσό των €3.4εκ…
Δυστυχώς αποτύχαμε γιατί ποτέ δεν ήμασταν ενωμένοι. Έξω ο κόσμος διοικείται από αγέλες λύκων. Αγέλες, ομάδες, που για να έρθεις σε συνεννόηση μαζί τους πρέπει αφενός να μιλάς και εσύ την γλώσσα τους και αφετέρου να αντιπαρατίθεσαι σαν ομάδα. Εμείς τόσα χρόνια πορευόμασταν και πορευόμαστε ατομικά. Και σε ότι αφορά την γλώσσα των κυβερνώντων… σίγουρα ακόμα δεν έχουμε μάθει να την μιλάμε δεδομένου ότι από όσο διαβάζω, μεταξύ των αξιώσεων της επιστολής του Σ.Μ.Β.Ε. είναι αυτή της επιδότησης αποδεδειγμένων πλανόδιων μουσικών δρόμου! Πώς ρε παιδιά θα αποδειχτεί ότι κάποιος είναι πλανόδιος μουσικός δρόμου; Πώς; Δεν έχετε μάθει τόσα χρόνια ότι για να κατοχυρωθεί, να αποδειχθεί κάτι πρέπει να είναι κατοχυρωμένο νομικά; Πώς κατοχυρώνει κάποιος νομικά στην Ελλάδα ότι εργάζεται ως μουσικός του δρόμου;
Εν κατακλείδι, δραστηριοποιούμαστε σε έναν χώρο με μικρή αξία για την οικονομία, δεν δημιουργούμε νέα μουσική (κάθε καλοκαίρι στα φεστιβάλ εμφανίζονται οι ίδιοι και οι ίδιοι), δεν έχουμε ισχυρό συνδικαλιστικό φορέα που να κατοχυρώνει το επάγγελμα και συνεχίζουμε να μη μιλάμε την γλώσσα των κυβερνώντων, οπότε τώρα που έφτασε ο καιρός και χρειαζόμαστε οικονομική διασφάλιση γινόμαστε επαίτες μαζεύοντας υπογραφές (όπως κάνει το Avaaz) για να παρασχεθεί το ποσό των 800 ευρώ στον καθένα μας (εγώ όπως είπα δεν το απαιτώ και δεν το δικαιούμαι, όμως η υπογραφή μου είναι δεδομένη προκειμένου να στηριχτούν οι συνάδελφοί μου…). Αν στη θέση μας ήταν κάποια άλλη αδικημένη κοινωνική ομάδα σίγουρα θα μαζευόμασταν και θα δίναμε μία συναυλία για να συγκεντρώσουμε λεφτά για αυτήν…για εμάς όμως ποιός θα δώσει αυτήν την συναυλία;
Συντρόφια, χάσαμε…Ας γίνει όμως το πάθημα μάθημα προκειμένου να μην ξαναχάσουμε ποτέ πια στο μέλλον.
