Σε ότι αφορά το τηλεοπτικό πεδίο, η περίοδος μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του 90 και των αρχών του 2000 σημαδεύτηκε από μία έξαρση του φαινομένου της λεγόμενης trash tv. Το φαινόμενο αυτό άρχισε σταδιακά να κοπάζει και εν τέλει σχεδόν να εξαφανίζεται λόγω της οικονομικής κρίσης που μεταξύ άλλων έπληξε σοβαρά την ιδιωτική τηλεόραση. Το γεγονός αυτό με είχε κάνει μέχρι πρότινος να θεωρώ – λανθασμένα – ότι βασικός υπαίτιος αυτής της πολιτισμικής παρακμής ήταν η ιδιωτική τηλεόραση.
Ωστόσο, η ύπαρξη βίντεο και φωτογραφιών περιεχομένου μνημειώδους βλακείας που μεταφορτώνονται στο διαδίκτυο και χαίρουν τρομερής δημοφιλίας αποτελεί τρανή απόδειξη ότι έκανα λάθος.
Αυτό που με φοβίζει μάλιστα περισσότερο είναι το γεγονός ότι ενώ κατά το παρελθόν είχαμε έστω την δικαιολογία ότι δεν μπορούσαμε να γλιτώσουμε από αυτά που μας πλάσαρε η τηλεόραση (βέβαια είναι λάθος και αυτό, αφού αν θέλαμε, θα μπορούσαμε να αλλάξουμε κανάλι ή ακόμα και να κλείναμε την τηλεόραση), σήμερα όχι μόνο επιλέγουμε να δούμε τέτοια βίντεο στο internet αλλά επιβραβεύουμε και τους δημιουργούς τους (κάνοντας Like ή ακολουθώντας το κανάλι τους).
Η εποχή που διανύουμε έχει έντονα κοινά χαρακτηριστικά με αυτά της Ρωμαϊκής περιόδου όπου το μόνο που επιζητούσε ο λαός ήταν άρτον και θεάματα. Στην σημερινή εποχή η βλακεία και το γυμνό είναι αυτό που θέλουμε, αυτό που επιβραβεύουμε, αυτό που ζητάμε και όσο το ζητάμε, τόσο περισσότερο θα παράγεται…και όσο περισσότερο παράγεται, τόσο θα δημιουργεί πρότυπα.
Δεν σας κρύβω ότι αφορμή για την συγγραφή αυτού του άρθρου αποτέλεσε η αναπόφευκτη σύγκριση μεταξύ του επιπέδου τηλεοπτικών συνεντεύξεων που δόθηκαν αφενός στην κρατική τηλεόραση και αφετέρου στην βραδινή εκπομπή του Γρηγόρη Αρναούτογλου. Από τη μία η Βίκυ Φλέσσα στην εκπομπή της “Στα άκρα” φιλοξένησε τον Ανδρέα Μανωλικάκη (σκηνοθέτη και ισόβιο μέλος του Actors Studio της Νέας Υόρκης http://theactorsstudio.org/who-we-are/notable-members/) https://www.youtube.com/watch?v=bouEP8SEPOg και η πρωινή εκπομπή της ΕΡΤ “Μαζί το Σαββατοκύριακο” φιλοξένησε τον Αντώνη Συκάρη (που είναι ο πρώτος Έλληνας που ανέβηκε 3 κορυφές άνω των 8.000 μέτρων) https://www.youtube.com/watch?v=5P2HbRc7G3Q και από την άλλη ο Γρηγόρης Αρναούτογλου φιλοξένησε τον Sinboy (δημιουργό της youtube επιτυχίας “Μαμά”), μία πρώην γραμματέα του Δ.Αβραμόπουλου που έχει γίνει blogger, τον Tus (που έχει γράψει επιτυχίες όπως το “Κροκόδειλος”) και την Ειρήνη Παπαδοπούλου ( την έμαθα κι αυτήν…που προσπαθεί να γίνει σταρ του τραγουδιού γυμνάζοντας το κορμί της…).
Θα μου πείτε ότι πάλι αναφέρομαι στην τηλεόραση… Πρέπει να κατανοήσουμε όμως ότι τηλεόραση, youtube και μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλληλοσυνδέονται και αλληλοτροφοδοτούνται. Είναι ένα! Έτσι, όπως αναφέρομαι και συγκρίνω τις ανωτέρω τηλεοπτικές εκπομπές θα μπορούσα κάλλιστα να αναφερθώ σε κανάλια στο youtube, σελίδες στο facebook, στο instagram και στο twitter και να συγκρίνω την δημοφιλία/επισκεψιμότητά τους.
Δείτε παραδείγματος χάριν τις δημοφιλέστερες αναζητήσεις των Ελλήνων κατά το έτος 2018: https://trends.google.com/trends/yis/2018/GR/
Η ουσία λοιπόν είναι ότι η σαπίλα βασιλεύει και δεν αποτελεί αποκλειστικά αποτέλεσμα προώθησης και προνόμιο των Ελλήνων. Όπως όλα τα πράγματα στη γη για να ευδοκιμήσουν απαιτούν ανάλογες συνθήκες, έτσι και η πολιτισμική παρακμή ευδοκιμεί όταν το πνευματικό επίπεδο των ανθρώπων είναι ρηχό. Εκεί καταλήγω.
Μπορεί να διανύουμε μία εποχή τεχνολογικών εξελίξεων, μπορεί η πλειοψηφία του κόσμου (όχι μόνο των Ελλήνων) να αποκτά γνώσεις και εκπαίδευση υψηλού επιπέδου αλλά η μόρφωσή και η πνευματική μας καλλιέργεια βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία. Και επαναλαμβάνω ότι αναφέρομαι σε παγκόσμιο επίπεδο. Άλλωστε ζούμε σε μία εποχή που πρόεδρος των ΗΠΑ είναι ο Trump, στην Ευρώπη τα ακροδεξιά κόμματα βρίσκονται σε άνθηση, στην Αγγλία μαλώνουν μεταξύ τους για το Brexit και στην Ρωσία βασιλεύει εδώ και 20 σχεδόν χρόνια ο Πούτιν…
Καταλήγοντας, συμπεραίνω ότι το φάρμακο που θα εξοντώσει την εξάπλωση της βλακείας, που θα οδηγήσει σε πολιτική και κοινωνική αφύπνιση και κατ’ελπίδα θα δημιουργήσει ανώτερους κατά τα πρότυπα του Νίτσε ανθρώπους, είναι η πνευματική καλλιέργεια. Και η πνευματική καλλιέργεια μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν στο σχολείο μαθαίνουμε να εκτιμούμε τις τέχνες: τη μουσική, τη λογοτεχνία, την ποίηση, τη ζωγραφική, τον κινηματογράφο…
Οι τέχνες (και ο υγιής αθλητισμός) είναι ότι πιο ανθρώπινο έχουμε. Είναι αυτά που φροντίζουν τη ψυχή μας, αυτά που μας απομακρύνουν από τα ζωώδη ένστικτά μας. Όσο θα τα αμελούμε, τόσο πιο βάρβαροι θα γινόμαστε ασχέτως της ανάπτυξης του γνωσιολογικού μας επιπέδου. Οι τέχνες καλλιεργούν το πνεύμα, ωθούν τον άνθρωπο να σκάψει τον εσωτερικό του κόσμο και να εκτιμήσει το ωραίο. Οι τέχνες (και ο αθλητισμός όπως ανέφερα) δημιουργούν ήθος. Και το ήθος είναι κάτι που έχει ανάγκη αυτός ο συνεχώς τεχνολογικά εξελισσόμενος κόσμος.
Εν κατακλείδι, οι τέχνες πρέπει να αποτελέσουν υποχρεωτικά συστατικά της σύγχρονης εκπαίδευσης και έστω αν κάτι τέτοιο αποτελεί όνειρο μακρινό για μία χώρα σαν την Ελλάδα, τότε εμείς που συνθέτουμε τον καλλιτεχνικό χώρο και ο φιλότεχνος κόσμος πρέπει να αγωνιστούμε για την προώθησή τους με οποιονδήποτε τρόπο: είτε μιλώντας σε φίλους για βιβλία και καλές ταινίες, στηρίζοντας καλές ή φιλότιμες θεατρικές προσπάθειες, πηγαίνοντας τα παιδιά μας σε θεατρικές παραστάσεις ή στέλνοντάς τα σε κάποιο ωδείο, παρευρισκόμενοι σε εκθέσεις ζωγραφικής και εικαστικών τεχνών και γενικότερα διάγοντας έναν βίο που προάγει και στηρίζει τις τέχνες.
